HIV ile yaşayan kişilerin sağlık çalışanları tutumlarından bekledikleri stigmatizasyonun psikopatolojik semptomlar üzerindeki yordayıcı etkisi
Başlık:
HIV ile yaşayan kişilerin sağlık çalışanları tutumlarından bekledikleri stigmatizasyonun psikopatolojik semptomlar üzerindeki yordayıcı etkisi
Personal Author:
Yayın Bilgileri:
[s.l. : s.n.], 2024.
Fiziksel Tanımlama:
xiii, 131 leaves : illustrations, tables ; 30 cm + 1 CD-ROM.
Genel Not:
Date of approval: 13.08.2024
Abstract:
HIV, kan veya cinsel yolla bulaşan tedavi alınmadığı taktirde immun sisteme zarar vererek AIDS tablosuna evrilen bir virüstür. Tedavi alınması halinde bulaşın ve olumsuz prognozun ortadan kaldırılabilmesine rağmen HIV epidemisi dünyada hala devam etmektedir. Epideminin kontrol altına alınamamasındaki en güçlü etkenlerden biri HIV stigmatizasyonu ve ayrımcılıktır. HIV ile yaşayan kişiler tanı ve tedavi süreçlerinde de stigmatizasyon ve ayrımcılığa maruz kalmakta, bu durum tanı sürecinin gecikmesine ve/veya tedavi uyumunun düşmesine neden olabilmektedir. Stigmatizasyon ve ayrımcılığa maruz kalmak kişinin psikopatolojik semptomlar geliştirmesinde etkilidir. HIV ile yaşayan kişilerin tanı ve tedavi süreçlerinde bekledikleri ve maruz kaldıkları stigmatizasyon alanyazında ele alınsa da bu değişimi ölçen standardize bir ölçek bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı HIV ile yaşayan kişilerin tedavi süreçlerinde bekledikleri stigmatizasyon ve ayrımcılığı ölçen bir ölçek geliştirmek ve geliştirilen ölçek aracılığıyla HIV ile yaşayan kişilerin tanı ve tedavi süreçlerinde bekledikleri stigmatizasyon ile psikopatolojik semptomlar arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmanın ilk bölümünde 18 yaş ve üzeri HIV ile yaşayan 224 kişiye ulaşılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğinin sınanması için Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör analizleri yürütülmüştür. Analiz sonuçlarına göre varyansın %72’sini açıklayan, uyum indeksine gör kabul edilebilir uyum değerlerine sahip ikfaktörlü bir yapı ortaya çıkmıştır. İlk faktör “HIV Tedavisine Yönelik Beklenen Stigmatizasyon”, ikinci faktör ise “HIV Statüsüne Yönelik Beklenen Stigmatizasyon” olarak isimlendirilmiştir. Ölçeğin birleşen geçerliğinin sınanması için HIV/AIDS Damgalama Ölçeği ile ilişkisi incelenmiş beklenildiği gibi iki ölçek arasında anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ölçeğin görünüm geçerliğinin sınanması için iki enfeksiyon uzmanı, bir klinik psikolog ve bir HIV ile ilişkili danışmanlık hizmeti veren Sivil Toplum Kuruluşu çalışanından uzman görüşü alınmıştır. Ölçeğin güvenirliğinin sınanması için toplam puan ve faktör yapılarının iç tutarlılık kat sayıları hesaplanmıştır. Ölçeğin iç tutarlık katsayılarının iyi düzeyde olduğu saptanmıştır. Geliştirilen HIV Tedavisinde Beklenen Stigmatizasyon Ölçeği psikometrik özellikler açısından yeterli düzeydedir fakat örneklem genişliği ve örneklem içi çeşitlilik arttırılarak psikometrik özelliklerin tekrar sınanması alanyazına katkı sağlayacaktır. Çalışmanın ikinci bölümünde geliştirilen HIV Tedavisinde Beklenen Stigmatizasyon Ölçeği kullanılarak HIV ile yaşayan kişide tedavide beklenen stigmatizasyonun psikopatolojik semptomlar üzerindeki yordayıcı etkisi incelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünün örneklemi 18-25 yaş aralığında 101 HIV ile yaşayan kişiden oluşmaktadır. Literatür ile uyumlu olarak HIV tedavisinde beklenen stigmatizasyonun depresyon, anksiyete, hostalite, olumsuz benlik ve somatizasyon belirtileri üzerinde yordayıcı etkisinin bulunduğu saptanmıştır. Bulgular literatür verileriyle karşılaştırılarak tartışılmıştır. İkinci bölümde öne sürülen tüm hipotezler doğrulanmıştır fakat çalışmanın önemli kısıtlılıklara da sahiptir. En önemli iki kısıtlılık örneklem sayısı ve örneklem içi çeşitliklitir. Örneklem sayısı ve örneklem içi çeşitliliğin arttırılarak çalışmanın tekrarlanması bulguların güvenirliğinin arttırması açısından alanyazına katkı sağlayabilir.
HIV is a virus that is transmitted through blood or sexual transmission and, in the absence of treatment, damages the immune system and evolves to AIDS. Despite the elimination of transmission and unfavorable prognosis in case of treatment, the HIV epidemic still continues in the world. One of the strongest factors in the failure to control the epidemic is HIV stigmatization and discrimination. People living with HIV are also exposed to stigmatization and discrimination during diagnosis and treatment processes, which may lead to delayed diagnosis and/or decreased treatment adherence. Being exposed to stigmatization and discrimination is effective in the development of psychopathological symptoms. Although the stigmatization that people living with HIV expect and are exposed to during the diagnosis and treatment processes is discussed in literature, there is no standardized scale that measures this change. The aim of this study is to develop a scale that measures the stigmatization and discrimination that people living with HIV expect in the treatment processes and to examine the relationship between the stigmatization that people living with HIV expect in the diagnosis and treatment processes and psychopathological symptoms. In the first part of the study, 224 people living with HIV aged 18 and over were reached. Exploratory and Confirmatory Factor Analyses were conducted to test the construct validity of the scale. According to the results of the analysis, a two-factor structure explaining 72% of the variance and having acceptable fit values according to the fit index emerged. The first factor was named “Anticipated Stigmatization in HIV Treatment” and the second factor was named “Anticipated Stigmatization on HIV Status”. In order to test the convergent validity of the scale, its relationship with the HIV/AIDS Stigmatization Scale was examined. There was a significant and positive correlation between the two scales. In order to test the face validity of the scale, expert opinions were obtained from two infectious disease specialists, a clinical psychologist and an employee of an NGO providing HIV-related counseling services. In order to test the reliability of the scale, the internal consistency coefficients of the total score and factor structures were calculated. The internal consistency coefficients of the scale were found to be at a good level. The developed Stigmatization Expected in HIV Treatment Scale is adequate in terms of psychometric properties, but re-testing the psychometric properties by increasing the sample size and diversity within the sample will contribute to literature. In the second part of the study, the predictive effect of expected stigmatization in treatment on psychopathological symptoms in people living with HIV was examined using the Expected Stigmatization in HIV Treatment Scale. The sample of the second part of the study consisted of 101 people living with HIV between the ages of 18-25. In line with the literature, it was found that stigmatization expected in HIV treatment had a predictive effect on depression, anxiety, hostility, negative self and somatization symptoms. The findings were discussed in comparison with literature. All hypotheses put forward in the second chapter were confirmed, but the study also has important limitations. The two most important limitations are the sample size and within-sample diversity. Repeating the study by increasing the number of samples and diversity within the sample may contribute to the literature in terms of increasing the reliability of the findings.
Subject Term:
Added Uniform Title:
Thesis (Doctoral) -- Işık University: Graduate Education Institute.
Ph.D. -- Clinical Psychology.
Graduate Education Institute -- Clinical Psychology.
The predictive effect of stigmatization of people living with hIV anticipated by attitudes of health workers on psychopathological symptoms. Turkish.
Dil:
Turkish